معرفی پروژه

پروژۀ نجوم در اسلام و ایران (آی‌نجوم)

این پروژه کار خود را از سال ۱۳۹۰ و با تولید نرم‌افزار نجوم در اسلام و ایران که بر پایۀ پنجاه عنوان از نسخه‌های خطی و کتاب‌های چاپی انتخاب شده با موضوع نجوم قرار داشت آغاز کرد. بعد از تولید و انتشار نرم‌افزار نجوم در اسلام و ایران، کارگروه اجرایی این پروژه تصمیم به بسط و گسترش آن و بر پایۀ ارائۀ این‌گونه آثار در فضای وب و به شکل کاملاً برخط گرفت. از این رو پروژۀ تولید پایگاه آی‌نجوم از سال ۱۳۹۳ با جستجو برای یافتن آثار بیشتر و نیز آماده‌سازی محتوای آن‌ها برای قرارگیری در وب آغاز شد. پایگاه نجوم در اسلام و ایران به آدرس: www.inojoom.ir از اواخر سال ۱۳۹۵ فعالیت خود را به طور رسمی آغاز نمود. از او اسط سال ۹۶ نیز فاز اصلی پروژه به بهره‌برداری رسید. هم‌اکنون سه بخش اصلی کتابخانۀ دیجیتال، اصطلاح‌نامه و مبدل تقویم در این سامانه فعال است و در اختیار کاربران قرار گرفته‌است. تعداد منابع قابل دسترس در این پایگاه نیز به طور مرتب درحال افزایش است. هدف از تأسیس این سامانه، دیجیتالی کردن و دسترس‌پذیر نمودن متن نسخه‌های خطی و منابع چاپی با استفاده از فناوری‌های جدید در زمینۀ ویرایش و اشتراک‌گذاری منابع و متون و نیز با هدف احیاء و حفظ میراث مکتوب خطی و چاپی با موضوع نجوم، ایجاد قابلیت جستجو درون متن نسخه‌های خطی، مشاهدۀ متن بازخوانی‌شده در کنار تصویر اصلی نسخ خطی، جستجوی تخصصی اصطلاحات نجومی برپایۀ اصطلاح‌نامۀ نجوم و گردآوری منابع ارزشمند با موضوع هیئت و نجوم و ایجاد یک کتابخانۀ دیجیتالی تخصصی است. برای این منظور تیمی متشکل از توسعه‌دهندگان وب، نسخه‌خوان، گرافیست و کارشناس اطلاع‌رسانی تشکیل گردید. اجرای این پروژه با انتخاب و جمع‌آوری نسخ‌خطی آغاز شد. از آماده‌سازی و بهسازی تصاویر نسخ به منظور خوانش و قرارگیری بر روی پایگاه آی‌نجوم و نیز خلق تصاویر تازه با هدف تبلیغات در فضای مجازی توسط گرافیست پروژه، تا خوانش و پیاده‌سازی متن نسخه‌های خطی در نرم‌افزار واژه‌پرداز مایکروسافت آفیس ورد و با استفاده از افزونۀ اختصاصی ورد آی‌نجوم برای این کار توسط تیم نسخه‌خوان، و تنظیم و سازماندهی اطلاعات کتابشناختی تمام آثار در نرم‌افزار ویرایشگر مودز به همراه آماده‌سازی فایل‌های جانبی آثار مثل دربارۀ اثر و دربارۀ نویسنده برای هرکتاب توسط کارشناسان اطلاع‌رسانی، از جمله اقدامات اجرایی واحد پژوهشی پروژه به شمار می‌روند. تمامی این مراحل در کنار اقدامات توسعه‌دهندگان وب پروژه که تولید نرم‌افزارهای مختلف مثل افزونۀ ورد اختصاصی برای خوانش نسخ خطی در آی‌نجوم و نیز سایر نرم‌افزارهای مورد نیاز مثل مبدل تاریخ، مبدل ورد به ایکس ام ال و مبدل نورفرمت به ورد بود به انجام رسید.

کتابخانه

در این بخش کاربران قادر به مشاهده و مطالعۀ نسخ‌خطی، کتاب‌های چاپ سنگی و کتاب‌های چاپی با موضوعات مرتبط با هیئت و نجوم هستند. تعداد این آثار تا پایان سال ۹۷ به بیش از ۲۰۰ عنوان خواهد رسید. نسخه‌های خطی فارسی با موضوع نجوم از میان صدها عنوان نسخۀ خطی از تمام کتابخانه‌های دارای این‌گونه آثار در داخل و خارج از کشور گردآوری شده‌اند. متن تمامی این آثار به منظور جستجو و بازیابی مؤثر محتوا، با استفاده از فناوری‌های مرتبط با ویرایش متن، خوانش شده و در نهایت امکان مقابلۀ متن خوانش شده با تصویر اصلی نسخۀ خطی به‌طور همزمان و در کنار هم برای کاربران فراهم شده است. به منظور سازماندهی اطلاعات کتابشناختی این آثار از استاندارد مودز استفاده شده و در نهایت برای بازیابی هرچه بهتر محتوا بعد از جستجو توسط کاربران، از یک موتورجستجوی مبتنی بر روابط اصطلاحنامه‌ای استفاده شده‌است.

اصطلاحنامه

در این بخش کاربران امکان مشاهدۀ شمای درختی اصطلاحات استخراج شده از میان متون خطی خوانش شده توسط تیم نسخه‌خوانی پروژه را خواهند داشت. این اصطلاحات که تعداد کل آن‌ها به بیش از چهار هزار اصطلاح می‌رسد، در شش دستۀ احکام نجوم، اعلام، فقه و نجوم، هیئت، کتاب‌های نجومی و گاهشماری تنظیم شده‌اند. کاربران آی نجوم قادر به جستجو در اصطلاحنامه، مشاهدۀ روابط اصطلاحنامه‌ای و مطالعۀ یادداشت‌های دامنه در این بخش هستند.

تقویم

در این بخش کاربران امکان استفاده از نرم‌افزار آنلاین مبدل تاریخ که به آن‌ها امکان تبدیل ده نوع تقویم مختلف به یکدیگر را می‌دهد را دارند. در کنار این عملکرد، امکان دسترسی به اطلاعات بیشتر درخصوص هرکدام از این ده نوع تقویم نیز برای کاربران میسر شده‌است.